کد مطلب:1234 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:441
احــکام جعــاله
مسأله 2225 ـ جعاله آنست كه انسان قرار بگذارد در مقابل كاری كه برای او انجام می دهند مال معینی بدهد، مثلاً بگوید هر كس گمشده مرا پیدا كند، ده تومان به او می دهم، و به كسی كه این قرار را می گذارد جاعل، و به كسی كه كار را انجام می دهد عامل می گویند. و فرق بین جعاله و اینكه كسی را برای كاری اجیر كنند، این است كه در اجاره بعد از خواندن صیغه، اجیر باید عمل را انجام دهد، و كسی هم كه او را اجیر كرده اجرت را به او بدهكار می شود، ولی در جعاله عامل می تواند، مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد، جاعل بدهكار نمی شود.
مسأله 2226 ـ جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرارداد كند، و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید، بنابراین جعاله آدم سفیهی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند صحیح نیست.
مسأله 2227 ـ كاری را كه جاعل می گوید برای او انجام دهند، باید حرام یا بی فایده نباشد، پس اگر بگوید هر كس شراب بخورد، یا در شب به جای تاریكی برود ده تومان به او می دهم، جعاله صحیح نیست.
مسأله 2228 ـ اگر مالی را كه قرار می گذارد بدهد معین كند، مثلاً بگوید هر كس اسب مرا پیدا كند این گندم را به او می دهم لازم نیست بگوید آن گندم مال كجاست و قیمت آن چیست، ولی اگر مال را معین نكند مثلاً بگوید كسی كه اسب مرا پیدا كند ده من گندم به او می دهم باید خصوصیات آن را كاملاً معین نماید.
مسأله 2229 ـ اگر جاعل مزد معینی برای كار قرار ندهد، مثلاً بگوید هر كس بچه مرا پیدا كند پولی به او می دهم و مقدار آن را معین نكند، چنانچه كسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری كه كار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد.
مسأله 2230 ـ اگر عامل پیش از قرارداد كار را انجام داده باشد، یا بعد از قرارداد بقصد اینكه پول نگیرد انجام دهد، حقی به مزد ندارد.
مسأله 2231 ـ پیش از آنكه عامل شروع به كار كند، جاعل و عامل می توانند جعاله را بهم بزنند.
مسأله 2232 ـ بعد از آنكه عامل شروع به كار كرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشكال دارد.
مسأله 2233 ـ عامل می تواند عمل را ناتمام بگذارد، ولی اگر تمام نكردن عمل اسباب ضرر جاعل شود، باید آنرا تمام نماید. مثلاً اگر كسی بگوید هر كس چشم مرا عمل كند فلان مقدار به او می دهم و دكتر جراحی شروع به عمل كند، چنانچه طوری باشد كه اگر عمل را تمام نكند چشم معیوب می شود، باید آنرا تمام نماید و در صورتی كه ناتمام بگذارد، حقی بر جاعل ندارد.
مسأله 2234 ـ اگر عامل كار را ناتمام بگذارد، چنانچه آن كار مثل پیدا كردن اسب است كه تا تمام نشود، برای جاعل فایده ندارد، عامل نمی تواند چیزی مطالبه كند، و همچنین است اگر جاعل مزد را برای تمام كردن عمل قرار بگذارد، مثلاً بگوید هر كس لباس مرا بدوزد ده تومان به او می دهم، ولی اگر مقصودش این باشد كه هر مقدار از عمل كه انجام گیرد، برای آن مقدار مزد بدهد، جاعل باید مزد مقداری را كه انجام شده به عامل بدهد، اگر چه احتیاط این است كه بطور مصالحه یكدیگر را راضی نمایند.
مسأله 2226 ـ جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرارداد كند، و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید، بنابراین جعاله آدم سفیهی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند صحیح نیست.
مسأله 2227 ـ كاری را كه جاعل می گوید برای او انجام دهند، باید حرام یا بی فایده نباشد، پس اگر بگوید هر كس شراب بخورد، یا در شب به جای تاریكی برود ده تومان به او می دهم، جعاله صحیح نیست.
مسأله 2228 ـ اگر مالی را كه قرار می گذارد بدهد معین كند، مثلاً بگوید هر كس اسب مرا پیدا كند این گندم را به او می دهم لازم نیست بگوید آن گندم مال كجاست و قیمت آن چیست، ولی اگر مال را معین نكند مثلاً بگوید كسی كه اسب مرا پیدا كند ده من گندم به او می دهم باید خصوصیات آن را كاملاً معین نماید.
مسأله 2229 ـ اگر جاعل مزد معینی برای كار قرار ندهد، مثلاً بگوید هر كس بچه مرا پیدا كند پولی به او می دهم و مقدار آن را معین نكند، چنانچه كسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری كه كار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد.
مسأله 2230 ـ اگر عامل پیش از قرارداد كار را انجام داده باشد، یا بعد از قرارداد بقصد اینكه پول نگیرد انجام دهد، حقی به مزد ندارد.
مسأله 2231 ـ پیش از آنكه عامل شروع به كار كند، جاعل و عامل می توانند جعاله را بهم بزنند.
مسأله 2232 ـ بعد از آنكه عامل شروع به كار كرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشكال دارد.
مسأله 2233 ـ عامل می تواند عمل را ناتمام بگذارد، ولی اگر تمام نكردن عمل اسباب ضرر جاعل شود، باید آنرا تمام نماید. مثلاً اگر كسی بگوید هر كس چشم مرا عمل كند فلان مقدار به او می دهم و دكتر جراحی شروع به عمل كند، چنانچه طوری باشد كه اگر عمل را تمام نكند چشم معیوب می شود، باید آنرا تمام نماید و در صورتی كه ناتمام بگذارد، حقی بر جاعل ندارد.
مسأله 2234 ـ اگر عامل كار را ناتمام بگذارد، چنانچه آن كار مثل پیدا كردن اسب است كه تا تمام نشود، برای جاعل فایده ندارد، عامل نمی تواند چیزی مطالبه كند، و همچنین است اگر جاعل مزد را برای تمام كردن عمل قرار بگذارد، مثلاً بگوید هر كس لباس مرا بدوزد ده تومان به او می دهم، ولی اگر مقصودش این باشد كه هر مقدار از عمل كه انجام گیرد، برای آن مقدار مزد بدهد، جاعل باید مزد مقداری را كه انجام شده به عامل بدهد، اگر چه احتیاط این است كه بطور مصالحه یكدیگر را راضی نمایند.